Tak, to było brzmienie Bartóka. Efekt był taki, jakby każde nagranie, które ponownie przesłuchałem od czasu mojej oryginalnej recenzji, zostało ożywione w większym miejscu, teatrze lub sali koncertowej. Zwykle w przypadku innych ulepszeń komponentów zauważam różnice w wewnętrznych szczegółach - raczej w skali mikro niż makro. Ulepszenie APEX zdawało się wpływać na dźwięk z zewnątrz - globalnie, jeśli wolisz - w postaci większej, bardziej przestrzennej i powietrznej sceny dźwiękowej. To było jakby przeniesienie efektu, zakorzenionego w rzeczywistości "widzenia" wydarzenia na żywo, jakbym był rzeczywistym członkiem publiczności. W tym momencie różnice dźwiękowe dochodziły do mnie ze wszystkich kierunków - szczegółowość na niskim poziomie, gęstość kolorów, przestrzeń i wzbogacona harmoniczna energia. Podczas "Planet" Holsta, Londyńska Orkiestra Symfoniczna prezentowała się z większą zbiorową masą, kontrastem i światłem. Pomimo faktu, że nie zostałem spoliczkowany, musiałem dosłownie złapać oddech...

Pod względem tonalności i brzmienia Bartók APEX nie zmienił charakteru. Pozostał dokładny jak zegar atomowy. Ale jego gardło otworzyło się jeszcze bardziej, wykazując większy rozkwit, zerowe zwężenie i szersze wahania dynamiki mikro/makro. Śpiewacy brzmieli swobodniej i bardziej płynnie. Szersze kontrasty barwowe i gęstsze nasycenie ożywiły niezwykle trudne do odtworzenia zespoły instrumentów dętych blaszanych, w szczególności niższe partie instrumentów dętych blaszanych, takich jak puzony. Podobnie, altówki basowe i wiolonczele stały się bardziej ekspresyjne i przekonujące - słodsze, bogatsze, a nawet bardziej ostre i agresywne, w zależności od charakteru materiału.

Mówiąc dokładniej, czułem, że APEX usunął nutkę zawoalowania, której istnienia prawie nie podejrzewałem. Myślałem, że mój oryginalny Bartók uchwycił całą intymność i bezpośredniość z albumu Harry'ego Connicka, Jr. pt. Smutna ballada Connicka "Drifting" zawiera czysto nagraną harfę koncertową wspierającą jego wokal. APEX przeniósł jednak harfę na bardziej namacalny i ekspresyjny poziom. Transjenty strun były znakomite, a pełniejsze poczucie wymiarowości było ewidentne.

Potem nadeszła chwila mojego ulubionego przykładu, Requiem Ruttera w wykonaniu Turtle Creek Chorale i The Women's Chorus of Dallas. Wielokrotnie podkreślałem jego wysoką rozdzielczość i głębię - organy piszczałkowe unoszące się w rozległej przestrzeni, holograficzny obraz śpiewaków stojących na różnych poziomach, wznoszących się ku tylnej części sceny. Dzięki APEX, pojawiło się jeszcze większe poczucie harmonijnego rozwinięcia i przestrzeni dźwiękowej wokół chóru. Dźwięk stał się jednocześnie bardziej porywający, a śpiewacy precyzyjniej zindywidualizowani. To nie było jedynie dodawanie ostrości w celu wydobycia szczegółów niskiego poziomu czy innych detali. Chodziło raczej o to, jak barwa i charakter każdego głosu splatały się w jedność z przestrzenią dźwiękową oraz o podtrzymywanie i opadanie pogłosu Meyerson Symphony Center. W tym przykładzie, podobnie jak w wielu innych, obrazy stawały się bardziej wyraziste i znaczące, jakby APEX dodawał więcej substancji i mocy do istoty każdego instrumentu. To samo odnosiło się do harmonii wokalnych, jak w leniwym miksie głosów podczas utworu Indigo Girls (Amy Ray i Emily Saliers) "Closer to Fine" – hymnu podnoszącego na duchu, opowiadającego o akceptacji w poszukiwaniu sensu życiowych pytań. Wielu może pamiętać, że ten klasyk z 1989 roku niedawno pojawił się z doskonałym efektem w jednym z hitów filmowych Barbie. Posłuchajcie powietrza i delikatnego brzmienia piszczałki w krótkim interludium w połowie utworu – jest on pięknie zdefiniowany.

Całkowity efekt wszystkich tych subtelnych interwencji APEX - to mantra płynącą przez moje myśli podczas tej oceny. Wynikiem, który przyćmił wszystko inne, było ciągłe i spójne brzmienie. Wydawało się, jakby muzyka była podparta cięższym, niezachwianym fundamentem, który ją ugruntowywał i utrwalał. Jednak atmosfera była lżejsza i "wilgotniejsza" z rozległymi polami energetycznymi odbijającymi dźwięk. Podobnie jak w ultra-wysokiej rozdzielczości fotografii, obszar brzmienia od brzegu do brzegu oraz ostrość w obszarze sceny dźwiękowej były nieskazitelne. Brak martwych punktów, brak zmiękczania obrazów na rogach. Reprodukcja muzyki była płynna i warstwowa wzdłuż akustycznej sceny dźwiękowej, tak jak w przypadku prawdziwego doświadczenia muzyki na żywo. Podsumowując, "efekt" APEX" był czymś więcej niż tylko listą subtelnych i nieco mniej subtelnych usprawnień. Ostatecznym rezultatem była poruszająca i bardziej emocjonalna ekspresja muzyki.

Ostateczny wniosek. Czy warto? Czy słońce wschodzi na wschodzie i zachodzi na zachodzie? Pozwól mi wyrazić to inaczej. Tak, mogłem żyć w stanie błogosławionej ignorancji, zadowolony, ciesząc się słyszalnymi chwałami fantastycznego przetwornika DAC. Jednak po wzięciu głębokim oddechu i potwierdzeniu stanu mojego konta, zdecydowałem się na ulepszenie mojego egzemplarza recenzyjnego i od tamtej pory nie robię kroku wstecz.

Przechodząc do kosztów, aktualna cena za model Bartók APEX to 20 950 dolarów (22 950 dolarów z wzmacniaczem słuchawkowym klasy A). Mój Bartók kosztował 13 500 dolarów. Dodając koszt ulepszenia, całkowita suma wynosi 22 500 dolarów, co moim zdaniem stanowi uczciwą ofertę, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że moje niemal czteroletnie urządzenie Bartok wróciło do mnie jako praktycznie zupełnie nowa jednostka, poparta świeżo wydrukowaną, jednoroczną gwarancją fabryczną.

Moja rada dla obecnych posiadaczy Bartóków: Unikajcie słuchania Bartók APEX, chyba że już przekonaliście się do zmiany. Choć nie jest to tani sprzęt, poprawa brzmienia to triumf naturalizmu i harmonicznych detali, które zachwycą nawet najbardziej wybrednych słuchaczy audio. Są pewne rzeczy, które APEX robi, a których raz usłyszanych, nie da się "odsłyszeć".

Słowa uznania należą się również utalentowanemu zespołowi inżynierów dCS. To świadectwo ich inspiracji i poświęcenia (i prawdopodobnie długich, nieprzespanych nocy), że mogli wziąć i tak już doskonałe urządzenie i ulepszyć je w tak czysto muzycznym stopniu. Motto dCS to "Only The Music", słowa, które mają jeszcze większe znaczenie w tym kontekście. Oznacza to, że po usunięciu wszelkich śladów elektronicznej sygnatury z komponentu audio, pozostaje tylko muzyka. Nieosiągalny cel? Być może. Ale Bartók APEX to zdumiewający skok w kierunku tego celu i sama definicja tego, o co chodzi w high-endzie.