Odtwarzacz CD Gryphon ETHOS

Projekt odtwarzacza Ethos ma przywodzić na myśl zarówno dziedzictwo cyfrowe firmy, jak i lata winylu. Próba stworzenia odpowiednio wyglądającego [tzn. Przypominającego gramofon] top-loadera i znalezienie transportu CD/SACD wysokiej klasy to dziś mission impossible. Gryphon postawił więc na transport CD-Pro 8 produkowany przez austriacki Stream Unlimited. Ethos korzysta również z doskonałych firmowych stopek, Atlas. Regulacja ich wysokości wymaga odpowiedniego klucza i staroświeckiej poziomicy – dostarczanych w zestawie z odtwarzaczem.

„Większość z naszych konkurentów bierze prąd z wyjścia i zamienia go w napięcie części analogowej’ tłumaczy Moller. ‘Zamiast tego, my bierzemy napięcie z układu przetwornika cyfrowo-analogowego i korzystamy ze wzmacniacza napięcia w czystej klasie A, co jest sednem brzmienia odtwarzacza Ethos. Jeżeli chodzi o budowę części analogowej układu, wszystkie komponenty są dyskretne. Nie stosujemy tu układów scalonych ani wzmacniaczy operacyjnych. Jedyne op-ampy, z których korzystamy znajdują się w układzie sprzęgania stałoprądowego, gdzie mają za zadanie chronić przed dostaniem się prądu stałego do części analogowej. Stosujemy rezystory Melf charakteryzujące się bardzo niskim poziomem szumu. Znajdziemy tu również polipropylenowe kondensatory foliowe i doskonałe kondensatory elektrolityczne. Ponieważ układ zasilania jest blisko związany ze ścieżką sygnału, położyliśmy duży nacisk na jego jakość. Jeżeli zaś chodzi o gniazda wejściowe odtwarzacza Ethos: próbowaliśmy z wykorzystaniem gniazda Ethernet, ale wolimy brzmienie z wejścia USB, do którego sygnał dostarczany jest przewodem dobrej jakości.’

Inną ważną częścią odtwarzacza Ethos jest w pełni zbalansowany analogowy stopień wyjściowy pracujący w klasie A i pozbawiony pętli ujemnego sprzężenia zwrotnego. G Wyjście stanowią XLR-y Neutrika i pokryte złotem gniazda RCA. Mamy tu również dwa duże transformatory toroidalne i dwa zasilacze układów cyfrowych.

Konfiguracja systemu

Podłączenie odtwarzacza Ethos do przedwzmacniacza Audio Research Reference 6 jest dziecinnie proste – aż do monobloków D’Agostino Progression korzystam z interkonektów zbalansowanych. Podczas ustawiania parametrów pracy i podczas odsłuchów, spotkało mnie jednak kilka przygód. Pewnego razu, podczas odtwarzania pliku hi-rez PCM i przełączania między upsamplingiem PCM i DSD, przez kilka sekund moje kolumny emitowały jedynie szum. Minęło to szybko, nie wyrządziło żadnej szkody. I nigdy więcej się nie wydarzyło, choć z uporem przełączałem między upsamplingiem PCM i DSD podczas dalszych odsłuchów.

Drugą kwestią był problem z wypięciem mojego interkonektu z gniazda XLR odtwarzacza. Okazało się, że mój przedprodukcyjny egzemplarz serii testowej nie został wyposażony w małą dźwignię zwalniającą blokadę gniazda.

Sygnał ze swojego serwera Roon Nucelus+ wysyłam przez sieć. Ethos nie jest jednak przetwornikiem strumieniującym: musiałem wybrać jedno z gniazd wyjściowych spośród USB, AES/EBU lub S/PDIF. Ze względu na strukturę mojego systemu - w związku z redukcją szumu obejmuje on dwa pokoje, co Jim Austin nazywa nadmierną komplikacją, ale za to zwiększa przejrzystość brzmienia i ilość detali – nie mogłem przenieść serwera Nucleus+ bliżej odtwarzacza Ethos i połączyć go przez USB [choć znalazłem już rozwiązanie na przyszłość]. Miałem więc do wyboru dwie opcje: podłączyć Nucleus+ do wyjątkowo transparentnego dCS Network Bridge i wysłać sygnał z tego urządzenia do Ethosa przez przewód AES/EBU [co ogranicza odtwarzanie do PCM 24/192 i eliminuje DSD], albo zgrać pliki na laptop MacBook Pro i za pomocą programu Roon lub innych programów wysyłać je do Ethosa przez gniazdo USB [co pozwala osiągnąć rozdzielczość DXD lub DSD512].

Na początku szczęśliwych sesji odsłuchowych, podłączyłem Ethosa z laptopem MacBook Pro za pomocą przewodu Nordost Valhalla 2 USB długości 2m. Choć panowie z Gryphona polecając własne przewody, do USB rekomendują właśnie kabel Nordost Valhalla 2.

Wielu audiofilów korzysta dziś z komputerów do odtwarzania muzyki z plików. Jednak nie spotkałem jeszcze komputera, który miałby tak niski poziom szumu, jak dedykowane muzyce serwery/streamery wysokiej klasy. To samo dotyczy mojego MacBooka Pro, z którego korzystam również podczas targów i do prowadzenia korespondencji. Choć szybko ustaliłem, że za pomocą programu Roon mogę przez USB odtwarzać pliki DXD i DSD128 [to limit możliwości odtwarzania w programie Roon], przyjemność z odsłuchów psuła ta sama ziarnistość, jaką słyszę odtwarzając po USB pliki z komputera na moim referencyjnym przetworniku dCS Rossini. Ponieważ chciałem usłyszeć pełnię możliwości odtwarzacza Ethos, wybrałem połączenie serwera Roon Nucleus+ z dCS Network Bridge przez Ethernet a dalej – do Ethos – w formacie AES/EBU.

Następnie dokładnie porównałem dwie wersje przepięknego cyklu pieśni Trois Chansons de Bilitis Debussy’ego. Pierwsza pochodzi z płyty Secrets [plik WaV 24/96, Erato 564483]. Wykonawcami są mezzosopran Marianne Crebassa i pianista Fazil Say. Drugą śpiewa, z akompaniamentem Alfereda Corota, ulubiona śpiewaczka samego Debbusy’ego – Maggie Teyte. Nagrania pochodzą z albumu Maggie Teyte: A Vocal Portrait [plik WAV 16/44.1, Naxos Historical 8110757-58]. Ethos pokazał piękno tych pieśni oraz głębię interpretacji tak wyraźnie, że przez kilka dni słyszałem je w głowie. Po aktywacji upsamplingu usłyszałem każdy niuans, każdy oddech Crebassy i – po raz pierwszy w życiu – poruszył mnie absolutny brak wibrata, kiedy pod koniec ostatniej pieśni pogłębia głos udając mężczyznę mówiącego z przejęciem ‘Les satyres sont morts/Les satyres et les nyphes aussi’. Nikt inny nie zaśpiewał tych wersów lepiej niż Teyte, która nasyca głos taką intymnością, jakby sama doświadczyła tych małych śmierci. Za każdym razem słucham tej pieśni, jakbym ją słyszał po raz pierwszy w życiu.

Kiedy porównywaliśmy DSD z upsamplingiem PCM plików WAV 24/96 dwóch różnych nagrań sonaty Debussy’ego na flet, wiolonczelę i harfę – nagraną na instrumentach z epoki na płycie Claude Debussy: Les Trois Sonates/The Late Works [Harmonia Mundi HMM902303] i na instrumentach współczesnych na płycie Debussy Sonatas and Trios [Erato 565142] – wolałem upsampling PCM natywnego materiału PCM. Choć upsampling do DSD128 podkreślił akustykę i rozmiary sal koncertowych i dokładnie pokazał ustawienie mikrofonów, wprowadził do brzmienia nadmierną gładkość. Działa to dobrze z natywnym materiałem DSD, ale upsampling PCM do PCM 384 lepiej pokazał krawędzie dźwięków i głosów. Dał także bardziej organiczne i otwarte brzmienie.

Kiedy O’Hanlon wyjechał, odsłuchałem w serwisach streamingowych Tidal i Qobuz [w jakości 16/44,1] dwóch utworów, które puszczał z płyt CD: ‘Ain’t No Sunshine When She’s Gone’ Boba Walsha i ‘Liberty’ Anette Askvik. Oba zabrzmiały doskonale a upsampling PCM podkreślił bas i wyraźniej pokazał detale.
Na koniec testu postanowiłem porównać brzmienie odtwarzacza Gryphon Ethos z moim referencyjnym źródłem cyfrowym, zestawem dCS Rossini [transport + DAC + zegar], które kosztuje prawie dwa razy więcej. Wielokrotne przełączanie źródła pozwoliło mi dojść do jednego wniosku: Rossini rysuje scenę ciut dalej, może wprowadza między muzyków nieco więcej powietrza. Dzięki temu mogłem wyraźniej zobaczyć muzyków w tylnych rzędach grających orkiestr. We wspomnianym utworze ‘Insenatez’ Rosy Passos i Rona Cartera, Rossini dał bardziej żywe wysokie tony, nieco głębszy bas i zabrzmiał nieco cieplej i bardziej jedwabiście. W Prokofiewie Aszkenazego, Rossini lepiej pokazał humor trzeciej części.

Szkoda, że Ethos nie mógł zostać u mnie aż do przybycia przedwzmacniacza D’Agostino Momentum [przedmiot mojej kolejnej recenzji]. Mógłbym, dzięki temu, poznać brzmienie Ethosa z innej strony. Niestety, w naszej branży najważniejsza jest logistyka – Ethos musiał pojechać na Capital Audio Fest. Jeżeli ktoś usłyszy oba te urządzenia w jednym systemie, czekam na opinie.

Czyżbym znów napisał entuzjastyczną recenzję? Czy siedzę w kieszeni producentów i dystrybutorów, czy może patrzę na świat przez różowe okulary?
Cóż. Odtwarzacz Gryhon Ethos po prostu zasługuje na taką ilość pochwał. To wspaniałe urządzenie. Jego dźwięk jest cudownie detaliczny, świeży i pełen energii. Słuchanie odtwarzacza Gryphon Ethos to absolutna przyjemność!

Maksymalne napięcie na wyjściach niezbalansowanych przekracza nieznacznie wymogi standardu: 2,16 zamiast 2,0V. Jak zwykle, napięcie na wyjściach zbalansowanych jest dokładnie dwa razy większe: 4,32V. Kiedy funkcja ‘Invert’ jest wyłączona [ustawienie ‘OFF’], oba wyjścia zachowują fazę absolutną. Impedancja wyjść niezbalansowanych jest nieco większa niż według producenta – wynosi 30Ω w całym zakresie pasma. Nadal jest to wyjątkowo niska wartość. Impedancja wyjść zbalansowanych, w całym zakresie pasma, wynosi niskie 59Ω.

Odpowiedź impulsowa Gryphona zależy od wyboru jednego z siedmiu filtrów rekonstrukcyjnych. Filtr 1, opisany w instrukcji jako ‘slow roll-off, minimum-phase’, daje odpowiedź typową dla filtrów minimum-phase. Filtr 2 – ‘slow roll-off, linear-phase’ – daje wyjątkowo krótką odpowiedź linear-phase. Filtry 3, 5 i 7 mają podobną odpowiedź fazową z oscylacjami po obu stronach szczytu. Preferowany przez Jasona hybrydowy Filtr 4 daje małą ilość oscylacji przed szczytem i dużą ilość po nim. Działaniem bardzo przypomina filtr hybrydowy oferowany przez Pre Box S2 firmy Pro Ject. Filtr 6 daje długą odpowiedź minimum-phase.

Filtry rekonstrukcyjne z różną odpowiedzią impulsową mogą zachowywać się podobnie w domenie częstotliwości. Sygnał na wyjściu Gryphona odtwarzającego biały szum próbkowany z częstością 44,1kHz jest praktycznie identyczny przy wyborze Filtra 1 i Filtra 2. Różnica pojawia się dopiero na górnej granicy słyszalnego pasma. Filtr 5 – ‘apodyzacyjny’ – sprawia, że poziom sygnału powyżej 20kHz opada bardzo szybko: przy 22,o5kHz [częstotliwość Nyquista] osiąga poziom szumu. Filtr 3 zachowuje się identycznie. Filtr 4 również osiąga pełną supresję dla częstości Nyquista, ale spadek poziomu zaczyna się wcześniej niż dla filtrów 3 i 5. Filtry 6 i 7 zachowują się podobnie w zakresie ultrasonicznym: osiągają poziom szumu w okolicach 24kHz.

Podczas odtwarzania plików próbkowanych z częstością 44,1kHz, filtr 4 zaczyna zmniejszać poziom już powyżej 10kHz z gwałtownym spadkiem powyżej 17kHz. Charakteryzuje go również pewna nierównomierność tłumienia, co zazwyczaj nie jest pożądane. Filtry 1, 2 i 3 dają podobną odpowiedź na słyszalny zakres pasma, co filtr 4. Filtr 5 jest płaski do 24kHz – dla sygnału CD – ale daje więcej nierównomierności niż Filtr 4. Filtry 6 i 7 to książkowe przykłady szybkiego odcięcia powyżej 20kHz. Odtwarzacz Gryphon Ethos nie dodaje deemfazy do płyt CD z preemfazą, co widać jako wzrost poziomu wysokich tonów o 8,5dB w górnym krańcu pasma. Na szczęście płyty z preemfazą są dziś wyjątkowo rzadkie.

Separacja kanałów jest doskonała, w obu kierunkach >120dB poniżej 1kHz i rośnie – do ciągle doskonałej wartości – 103dB dla 20kHz. Jedyne artefakty związane z zasilaniem leżą poniżej -125dB [0dBFS]. Zwiększenie głębi sygnału z 16 do 24 bitów z poddanym ditherowi tonem 1kHz przy -90dBFS zmniejszyło poziom szumu o 23dB. Nadal można przy tym zobaczyć zniekształcenia związane z zasilaniem, ale taki poziom redukcji szumu sugeruje, że Ethos oferuje rozdzielczość bliską 20 bitom, co jest doskonałym rezultatem. Pozbawiony dithera ton 1kHz na poziomie -90,31dBFS daje symetryczny kształt fali, bez śladu prądu stałego. Sygnał 24-bitowy z tym samym poziomem na wyjściach odtwarzacza jest prawie perfekcyjną sinusoidą.

Odtwarzacz Ethos charakteryzuje również niski poziom zniekształceń harmonicznych. Kiedy – przy obciążeniu 100kΩ - odtwarzany jest 24-bitowy sygnał 50Hz, najwyższy poziom osiąga trzecia składowa harmoniczna, ale osiąga ona jedynie -80dB [0,01%]. Druga składowa jest ciut głośniejsza w prawym kanale, ale i tak jest o ponad 20dB cichsza. Poziom ten nie rośnie nawet po zwiększeniu obciążenia do 600Ω. Sugeruje to, że stopień wyjściowy Ethosa jest wybitnie wytrzymały.

Sprawdzian w zakresie zniekształceń intermodulacyjnych również wypada bardzo dobrze. Równoważny miks tonów 19 i 20kHz daje obecność śladowych ilości energii w sygnale wyjściowym. Zależy to jednak od wybranego filtra. Najlepiej widać intermodulacje po włączeniu Filtra 2, ale ich poziom i tak jest wyjątkowo niski. Zaś Filtr 4 eliminuje je całkowicie.
Również wyniki testu na obecność jittera są wyjątkowo dobre.

Gryphon Ethos to urządzenie doskonałe pod względem technicznym. Jego charakter soniczny zależy zaś od wybranego filtra.

John Atkinson